Mensen hebben geen recht op euthanasie. Zo, dat staat er maar vast. Niemand kan aanspraak maken op ‘zijn recht’ op euthanasie, want dat recht bestaat niet. We mogen een arts verzoeken om euthanasie, en als hij dat wil uitvoeren verleent hij ons een gunst. Er heerst helaas een hardnekkig misverstand in de samenleving dat er wel recht op euthanasie is. En dat levert veel verdriet en frustratie op als verlangde euthanasie niet komt.
Euthanasie bij dementie
Gisteren was ik bezig met het thema euthanasie bij dementie. Wat ik daar vooral over lees en hoor is hoe veel onbegrip er is over het niet krijgen van euthanasie terwijl alle voorwaarden zijn geschapen. Wat maakt dat mensen denken dat ze recht hebben op euthanasie en zo verbolgen zijn als dat niet lukt?
Dementie is erfelijk. Als een (groot)ouder van iemand dementie had is de kans groot dat hij het zelf ook krijgt. Ze hebben met eigen ogen de lijdensweg gezien bij oma en willen die zelf niet ook. Heel begrijpelijk. De vergeetachtigheid, het controleverlies, de aftakeling: het is geen mooi vooruitzicht. Het voldoet niet aan het prachtige plaatje van het ‘Zwitserlevengevoel’ (het gevoel dat sprak uit de reclames van de pensioenverzekeraar met lachende senioren op jachten in prachtige baaien, ver weg reizend over de hele wereld, genietend van hun oude dag). De meeste mensen die de diagnose Dementie krijgen weten niet hoe snel ze een wilsverklaring voor euthanasie moeten opstellen. Hun angst voor de onvermijdelijke aftakeling en het verpleeghuis wordt daarmee ingedekt. Althans, dat denken ze…
Gelukkig is er nu euthanasie, zo is de gedachtegang. De goede dood. Vader hoeft maar een wilsverklaring in te vullen, even met de huisarts bespreken, en klaar is Kees. Kinderen beloven hun ouders alles in het werk te stellen om die euthanasie, met de wilsverklaring in de hand, te regelen. Zo hoeven de ouders nooit het verpleegtehuis in. Althans, dat hopen ze…
Maar waarom zijn de verpleeghuizen dan zo vol? En alle andere woonvormen voor dementerenden?
Er is geen recht op euthanasie
Een van de grootste misverstanden is dat mensen verwachten recht te hebben op euthanasie. Dat klopt niet. Er bestaat geen recht op euthanasie. Ook al heeft men alles tot in de puntjes geregeld. Een volstrekt heldere en eenduidige wilsverklaring, steeds overlegd en geactualiseerd in overleg met de huisarts. De huisarts heeft bereidheid uitgesproken. Dan nog heeft men GEEN RECHT op euthanasie.
De huisarts heeft zich te houden aan de euthanasiewet. Als hij dat niet doet is zijn handelen strafbaar. Het is dus heel logisch dat huisartsen voorzichtig zijn met euthanasie. Als ze de mist in gaan heeft dat grote gevolgen voor niet alleen hun werk, maar ook de rest van hun leven. Ze begeven zich liever niet op glas ijs. Grijze gebieden lopen ze omheen. En juist bij dementie is er al snel sprake van glad en grijs.
Om vast te stellen of de euthanasiewens van de patiënt weloverwogen is, een van de zorgvuldigheidseisen uit de wet, moet vast staan dat een patiënt nog wilsbekwaam is. Sommige patiënten willen daarom euthanasie op een moment dat ze nog ‘goed’ zijn. Maar voor de meesten is het leven dan nog juist de moeite waard en willen ze geen afscheid nemen, ook heel begrijpelijk. En dan is het plotseling te laat, want glad en grijs.
Wat dan wel?
Het enige wat dan nog rest is zo goed mogelijke zorg voor zowel de dementerende als de familie. Palliatieve zorg kan de ziekte nog zo dragelijk mogelijk maken zonder het leven langer te rekken dan nodig. Psychosociale zorg kan de familie helpen te leven met deze ongewenste werkelijkheid. Eventueel is versterven, stoppen met eten en drinken met begeleiding van zorgverleners, het overwegen waard om het levenseinde te bespoedigen. Maar ook dat is niet wat de dementerende en zijn familie hadden gewild, bij het invullen van de wilsverklaring voor euthanasie.
Ik denk dat mensen graag willen geloven in de mogelijkheid van de goede dood. Zeker bij een akelig vooruitzicht als dementie. Het is prettiger om te denken dat je recht hebt op euthanasie dan om te weten dat je maar moet afwachten of je daar voor in aanmerking komt. Maar om teleurstellingen te voorkomen roep ik extra hard: “Er bestaat GEEN RECHT op euthanasie!”
Meer informatie: bel met Levenseindecoach Karen op 06-44344396.
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/levenseinde-en-euthanasie/euthanasie
https://www.nvve.nl/informatie/schriftelijke-wilsverklaringen